دهه کرامت و الگوپذیری از ستارگان آن

دهه کرامت و الگوپذیری از ستارگان آن

شناخت دهه ی کرامت بدون توجه به فلسفه دهه کرامت (الگوپذیری اخلاقی) در مکتب اهل بیت (علیهم السلام) شناخت کاملی نیست؛ این جستار به دنبال تبیین جایگاه الگوپذیری اخلاقی در دهه ی کرامت است تا انسانها با شناخت بیشتری از دهه ی کرامت بهره برداری اخلاقی کنند. اهمیت و جایگاه اخلاق از فرمایش پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) که فرمودند: «إنی بعثتُ لِاُتمم مکارم الاخلاق» روشن می شود و از طرفی، اخلاقی زیستن همواره مشکل بوده است. با بررسی الگوها و سنت های علمی و عملی در مناسبت های خاص مکتب اسلام، با ایجاد انگیزه های اخلاقی در بستر جامعه، باعث سهل الوصول شدن عمل اخلاقی می شود. یکی از این مناسبت ها «دهه ی کرامت» است. . کرامت و فضیلت انسانی

در معنای کرامت و فضیلت انسان، مسئله فطرت الهی انسان قابل توجه است. کرامت و فضیلت انسان مربوط به بعد روحی اوست. انسان می تواند استعدادهای خود را که در وجودش به صورت بالقوه است، از طریق کمک گرفتن از الگوهای اخلاقی به فعلیت برساند. این که انسان عصاره ی همه موجودات و فشرده تمام عالم است، از طریق الگو و مدلهای اخلاق می تواند این عصاره بالقوه را بالفعل کند و از این طریق، انسان یک موجود الهی می شود که این موجود الهی، تمام صفات حق تعالی در اوست و جلوه گاه نور مقدس حق خواهد شد. (صحیفه نور، [امام] موسوی خمینی، ج۱۴، ص۱۵۵) بدیهی است وقتی انسان موجودی الهی و جلوه گاه صفات الهی شد، از فضیلت های اخلاقی برخوردار خواهد شد.

آراسته شدن به فضایل اخلاقی و به دور بودن از رذایل نفسانی بدون الگوهای اخلاقی بسیار سخت و  برای بسیاری غیر ممکن خواهد بود. فضایل انسانی در نتیجه به فعلیت رساندن قوا و استعدادهای درونی با کمک گرفتن از الگوی اخلاقی است. این مناسبت های خاص در اسلام (مثل دهه ی کرامت) بخاطر توجه زیاد این مکتب به خودسازی است تا از این طریق انگیزه ی لازم برای تهذیب و اخلاق پیدا شود. تعالی نفسانی بدون انتخاب الگو میسر نیست؛ لذا باید در این موضوع به انسان های آرمانی اخلاقی و نمونه های برجسته ای توجه کرد که در گذر روزگار، انسان راه ضلالت و گمراهی را طی نکند که امکان بازگشت وجود ندارد. یکی از نشانه های تهذیب نفس و تزکیه دل و جان مقام طمأنینه و یقین است و این راه، جامع بین زن و مرد است. هرگاه اخلاق نیکو شد گفتار انسان نیکو خواهد شد. هر قدر تلاش اخلاقی و ساختگی انسان بیشتر باشد به همان نسبت نقش آیت کبریای حق او بیشتر شده و بهتر از دیگران خدا را در درون خود نشان می دهد و تبلور اوصاف الهی در او بیشتر از دیگران خواهد شد؛ ولی یکی از معضلات زن امروز غربی، بریده شدن از اصل خود یعنی «انا لله و انا الیه راجعون» است. این دوری از اصل، سبب تسلط طبیعت و تکنولوژی بر زن غربی خواهد شد. (بدون داشتن الگوی اخلاقی) اما سوال اینجاست که چرا دختران مسلمان باید حضرت معصومه را به عنوان الگوی خود برگزینند؟

الف: حضرت معصومه الگوی اخلاقی  بدون هیچ خطایی

یکی از مهمترین ارکانی که برای مدل و الگوی اخلاق، قابل توجه است این است که نباید در سراسر زندگی خود خطایی را عمداً و یا سهواً مرتکب شود. با این که قدرت انجام خطا را دارند ولی با تأمل هیچ وقت به سمت گناه متمایل نشوند. قدرت بر انجام گناه الگو را از حالت آرمان گرایی اخلاق خارج کرده به حقایق اخلاقی و الگوی اخلاق نزدیک می کند.

در اخلاق با توجه به شرایطی که در زندگی حاکم است باید دست به تصمیم گیری اخلاقی زد و به اولویت های اخلاقی توجه نمود. حضرت معصومه (سلام الله علیها) با کناره گیری از گناه، اخلاقاً دارای یک سری از فضایل ناب اخلاقی شده بودند و از طرف دیگر، اصل فرمانبرداری از شوهر از اصول مسلم هر زن می باشد. چون در آن زمان شخصی که همطراز حضرت معصومه (سلام الله علیها) باشد وجود نداشت، لذا بری بودن حضرت از گناه با توجه به اصل اطاعت پذیری زن از شوهر سبب شد که حضرت (سلام الله علیها) اقدام به ازدواج نکنند، (اصل سبک و سنگین کردن اصول اخلاقی و انتخاب یکی از آنها که اولویت بندی اصول اخلاق نام دارد) آن چه که از زندگی حضرت معصومه (سلام الله علیها) می توان آموخت توجه به اولویت بندی در زندگی اخلاقی است. (حضرت معصومه (سلام الله علیها)، مسعودی، ص ۵۸)                                                                                                                                  . ب: ذو الوجهین بودن حضرت معصومه (سلام الله علیها)

حضرت معصومه (سلام الله علیها) دارای دو وجه باطنی و ظاهری هستند که توجه به جنبه ی باطنی ایشان در خودسازی و تهذیب نفس بسیار مهم به نظر می رسد. اطاعت حضرت (سلام الله علیها) از امام عصر خویش در حرکت به سمت سرزمین ایران از ظهورات جنبه ظاهری ایشان است. در حقیقت آنچه موجبات حیات و شکوفایی وجود را فراهم ساخته، همین وجهه مکنون و باطنی است. هر موجودی که بتواند وجهه باطنی خویش را به تلألو در آورد، به مقام جاودانگی نائل گشته ثبات در رفتار و کردارش هویدا خواهد شد. (زیور هستی، نعیم الدین خانی، ص۲۴) شناخت حضرت معصومه (سلام الله علیها) برای کسی ممکن خواهد بود که به پاک سازی نفس پرداخته باشد. در عرصه ی اخلاق و تهذیب نفس، باید پیروان تلاش کنند تا به حد امکان خود را به الگوهای اخلاقی نزدیک کنند. حضرت معصومه (سلام الله علیها) مظهر سرِّ پوشیده و راز خفیِ احدی است؛ حقیقت مستور و گنج بی کرانی که جز پاکان بدان دست نمی یابند: « مس نمی کنند آن را مگر پاکان.» (واقعه: ۷۹) الگوی انسانی – الهی حضرت معصومه (سلام الله علیها) مظهر کوثر زلال الهی و آب حیات و زندگانی است که نمود و ظهور و رشد و تعالی را برای یکایک خلایق به ارمغان می آورد؛ به عبارتی «تحقق» و «بقاء» هر موجودی مرهون و مربوط به این سرچشمه حیات می باشد؛ خیر کثیر و حقیقت واحدی که در هر ظرفی به میزان سعه وجودی اش قرار می گیرد؛ « او آب را از آسمان نازل کرد. پس رودخانه ها به اندازه خود روان شدند.» (رعد: ۱۷)

در اخلاقی زیستن بر هر کسی لازم است تا با تلاش خود رذایل نفسانی را از خود دور و به فضایل اخلاقی آراسته شود. با تلاش بیشتر به الگوی اخلاقی بیشتر نزدیک شده و استعدادهای درونی خود را به فعلیت در آورد. براساس فلسفه متعالیه، انسان با الگوپذیری و عمل اخلاقی خود به مرحله «شدن» تبدیل خواهد شد.

حضرت معصومه (سلام الله علیها) فرد نمونه ی یک جامعه اسلامی است. کسی که به مقام عالی رسیده است، دیگر مربوط به طبقه ی خاص نخواهد بود؛ بلکه نسبت به تمام افراد جامعه انسانی برتری یافته است. در قرآن کریم آمده است که همسر فرعون نمونه جامعه اسلامی است و جامعه برین از این زن الگو می گیرد. نه اینکه زنان فقط از او درس بگیرند بلکه جامعه اسلامی باید از او درس بگیرند. (زن در آینه جلال و جمال، جوادی آملی، ص۱۳۲) اگر انسانی وارسته شد الگوی دیگر انسانها است. اگر مرد است الگوی مردم، و نه مردان است و اگر زن است باز الگوی مردم، و نه زنان است. این مطلب در قرآن به صورت صریحی در مورد زنان لوط، نوح و همسر فرعون و حضرت مریم (علیهم السلام) مطرح شده است. کرامت های زنان بزرگ مثل حضرت معصومه و مریم (سلام الله علیهما) بخاطر شخصیت خود آنها است. (همو، ص۱۲۲) یکی از نشانه های تهذیب نفس و تزکیه دل و جان مقام طمأنینه و یقین است و این راه، جامع بین زن و مرد است. هرگاه اخلاق نیکو شد گفتار انسان نیکو خواهد شد.امید است که دختران این مرزوبوم با تمسک به صاحبان وستارگان کرامت ازجمله حضرت معصومه(علیها سلام ) راه تعالی وپیشرفت معنوی، اخلاقی خود را به خوبی بپیمایند. واین میسر نمی شود مگر با شناخت سیره  وسبک زندگی این ستارگان الهی که البته حکومت نیز وظیفه شناساندن بیشترآنها به جامعه وترویج فرهنگ وسبک زندگی آن بزرگان را دارد.