سایه تخریب برسر۱۴ کاروانسرای تاریخی سبزوار
سایه تخریب برسر۱۴ کاروانسرای تاریخی سبزوار
شهرستان سبزوار با قدمتی بیش از شش هزار سال دارای ۱۴ کاروانسرا و سرای تاریخی است که به دلیل اعتبارات قطره چکانی و حضور نداشتن سرمایه گذار برای احیا و مرمت آن ها در معرض تخریب کامل قرار دارد. به گزارش خراسان رضوی، کاروانسراها از گذشته مکان هایی برای استراحت مسافران بوده و مسافران پس از طی مسافت های طولانی در کاروانسراها به استراحت می پرداختند و شهرستان سبزوار نیزیکی از شهرستان های تاریخی دارای ظرفیت های بی شمار در حوزه میراث فرهنگی از جمله کاروانسراهای تاریخی است. سبزوار شش کاروانسرا و هشت سرای تاریخی دارد و احیای کاروانسراهای تاریخی و تبدیل آن به مناطق فرهنگی و گردشگری سبب رونق، توسعه گردشگری و افزایش جذب گردشگران داخلی و خارجی می شود.
قرارگیری کاروانسراهای تاریخی سبزوار در مسیر جاده ابریشم
یکی از کارشناسان میراث فرهنگی در گفت وگو با خراسان رضوی اظهار کرد: ضرورت وجود کاروانسراها برکسی پوشیده نیست. سلیمانی با بیان این که حفظ کاروانسراها برای نسل های آینده کشور ضروری است و باید به این ظرفیت و گنجینه بیشتر از گذشته توجه کنیم، افزود: کاروانسراها خانه های تاریخی بین راهی مردم و سرپناه انسان ها در طول تاریخ بوده و این بناهای تاریخی به امنیت، انسجام و ضرورت های اولیه و ثانویه افراد توجه داشته است. وی ادامه داد: کاروانسراها از زمان هخامنشیان در ایران شکل گرفتند و در زمان ساسانیان به شدت به آن ها توجه شد و در دوره سلجوقیان اهمیت خارق العاده ای پیدا کرد. این کارشناس میراث فرهنگی با بیان این که کاروانسراها در دوره صفویه به معماری ویژه و ارزش گذاری خاصی رسید و در دوره قاجار نیز کاروانسراهای بزرگی ساخته شد، اظهار کرد: کاروانسراها قابلیت های ناگفته ای دارند که باید به آن ها پرداخته شود و این که چرا این معماری فاخر و ارزشمند با دقت، توجه نظر، احساس، خرد و زیبایی در کاروانسراها به کار رفته است؟
تمامی کاروانسراها و سراهای تاریخی سبزوار در معرض تخریب است
مدیر پایگاه میراث فرهنگی سبزوار گفت: کاروانسراهای زعفرانیه، صالح آباد، سرپوش،سنگ کلیدر، حاج فرامرزخان، عرب ها و همچنین سراهای حقیران، دو در، پنبه ای ها، واسعی، معمارزاده، تومانیان، اولیا و حاج زمان در سبزوار قرار دارند. برآبادی افزود: در سراهای تاریخی سبزوار در محدوده بافت بازار به خاطر تعدد مالکان و وقفی بودن مشکل هماهنگی میان آن ها را داریم و مالکان و اوقاف به دنبال تخریب بناها هستند تا بتوانند بناهای جدیدی بسازند. وی ادامه داد: متاسفانه نمی توان این مالکان را همراه کرد که بخشی از سامان دهی و مرمت سراها را آن ها قبول کنند و بخش دیگر را میراث فرهنگی سبزوار انجام دهد. مدیر پایگاه میراث فرهنگی سبزوار با بیان این که هم اکنون در حال انجام مرمت و به سازی کاروانسراهای زعفرانیه و سنگ کلیدر هستیم اما متاسفانه اعتبارات میراث فرهنگی این شهرستان به صورت قطره چکانی و محدود است و متاسفانه به اندازه مرمت و بازسازی کاروانسراهای تاریخی سبزوار اعتبار نمی دهند، اظهار کرد: بخش خصوصی هم به دلیل حجم بالای سرمایه گذاری به مرمت و به سازی کاروانسراها ورود نمی کند و به طور مثال برای سرمایه گذاری در یک کاروانسرا چندین میلیارد تومان به منظور مرمت و بازسازی باید هزینه کند تا بنا آماده بهره برداری شود. برآبادی ادامه داد: حتی برای بهره برداری نیز سرمایه گذار باید هزینه کند و متاسفانه هنوز در سبزوار موردی نداریم که سرمایه گذاران الگو بگیرند و به سرمایه گذاری رغبت پیدا کنند. وی گفت: کاروانسرای روستای مهر داورزن به زودی به سرمایه گذار بخش خصوصی واگذار می شود تا نجات بخشی صورت گیرد اما به طور مثال برای جذب سرمایه گذار برای احیا و مرمت کاروانسرای زعفرانیه سبزوار و دیگر کاروانسراها از گذشته اعلام کرده ایم ولی تاکنون بخش خصوصی ورود نکرده است. برآبادی در پاسخ به سوالی مبنی بر این که چه تعداد از کاروانسراهای تاریخی سبزوار در معرض تخریب قرار دارد؟ افزود: تمامی کاروانسراهای این شهرستان در معرض تخریب است .
اعتبارات قطره چکانی زخمی بر کاروانسراهای تاریخی سبزوار
وی بیان کرد: در گذشته اگر بخشی از کاروانسرایی که متولی درآن زندگی می کرد دچار تخریب می شد، متولی برای مرمت آن اقدام می کرد و این موضوع سبب سالم ماندن کاروانسراها می شد اما از زمانی که کاروانسراهای سبزوار متروکه شده، هرساله فرسایش و تخریب آن ها افزایش یافته است. میراث فرهنگی سبزوار با این اعتبارات قطره چکانی به داد کدام کاروانسرا برسد؟
طی امسال اعتباری برای مرمت کاروانسراهای تاریخی اعلام نشده است . برآبادی در خصوص میزان اختصاص اعتبار برای احیا و مرمت کاروانسراهای تاریخی سبزوار، بیان کرد: طی امسال اعتباری برای این موضوع اعلام نشده است. در سال گذشته ۱۰۰ میلیون تومان و در سال ۱۳۹۶ نیز ۱۵۰ میلیون تومان اعتبار برای احیا و مرمت کاروانسرای زعفرانیه سبزوار اختصاص یافت و هزینه شد. وی تصریح کرد: همچنین برای احیا و مرمت کاروانسرای سنگ کلیدر در سال گذشته ۸۰ میلیون تومان اختصاص یافت و هم اکنون در حال انجام است. وی با اشاره به ظرفیت های بالای کاروانسراهای تاریخی سبزوار برای جذب گردشگران داخلی و خارجی، گفت: کاروانسراهای تاریخی سبزوار از زمان سلجوقی تا دوره قاجار قدمت دارد و بخش زیادی از آن ها به دوره صفویه و قاجار باز می گردد./میلاد کلاته