بازی های رایانه ای خوب یا بد؟
بازی های رایانه ای خوب یا بد؟
در شماره قبل گفتیم که بازی نقش مهمی در رشد اجتماعی و عاطفی کودک و نوجوان
دارد و به وسیله بازی می توانیم بسیاری از مفاهیم را به کودکان و دانش آموزان آموزش
دهیم .
با تحول و پیشرفتی که در زمینه ارتباطات و فناوری بوجود آمده است نوع جدیدی از
بازی ها پا به عرصه وجود گذاشت که بازی های رایانه ای نام گرفت .
این بازی ها که با استفاده از بستر اینترنت ، درکامپیوتر و گوشی های تلفن همراه
قابلیت انجام دارند ، می توانند ساعت ها کودکان ونو جوانان ، وحتی بزرگسالان را به
خود جذب کنند .
همچنین به برخی از مزایای این بازی ها اشاره شد و گفته شد که با برنامه ریزی و
سیاست گذاری صحیح و تولید محتوای مناسب می توان آن را به وسیله ای برای رشد و
اعتلای همه جانبه کودک و نوجوان تبدیل کرد . اما اگر مسئولین ، کارشناسان تعلیم و
تربیت و خانواده ها در این زمینه غفلت کنند بازی ها ی رایانه ای تاثیر مخربی بر
جسم و روان کودکان و نوجوانان می گذارند .
در این بخش هر چند به آثار منفی و زیان های این بازی ها می پردازیم ، ولی به آن
معنا نیست که آن را نفی کنیم و به دلیل زیان های این بازی ها آن را بطور کلی کنار
بگذاریم و کودکان و نوجوانان را از آن منع کنیم .
به طورکلی آثار زیانبار بازی های رایانه ای در مقوله های آسیب های جسمی ، آسیب
های روانی تربیتی و آسیب های فرهنگی دسته بندی می شوند . –
آسیب های جسمانی : چشم اولین عضوی است که در مقابل وسایل بصری
نظیرتلویزیون ، رایانه و گوشی تلفن همراه قرار می گیرد . استفاده مداوم وطولانی از
این دستگاه ها می تواند خشکی چشم را به همراه داشته باشد . چشم به دلیل خیره شدن
مداوم به صفحه نمایش به شدت تحت تاثیر نورقرار می گیرد و دچار عوارض می شود .
همچنین به دلیل اینکه فرد تا ساعت ها در وضعیت ثابتی قرار می گیرد ، ستون فقرات
و استخوان بندی فرد دچار اشکال می شود . سفت شدن گردن ، کتف ها ، مچ دست و
انگشتان از دیگر آسیب هایی است که به جسم فرد وارد می شود .
در موارد شدید هم ممکن است به دلیل ایجاد هیجانات کاذب هنگام بازی گردش خون
دچار اختلال شده و با تهوع و سرگیجه همراه باشد .
آسیب های روانی تربیتی : یکی از نگرانی های عمده در مورد بازی های رایانه ای –
ویژگی خشونت بار بودن بسیاری از این بازیها است . فصل مشترک اکثر این بازی ها
تعقیب و گریز ، تیراندازی ، کشتار ، انفجار یا زد وخورد می باشد . در این بازی ها
گاهی ملاحظه می شود که به سادگی سر انسان از بدنش جدا می شود . یا روش های
مختلف قتل به نمایش گذاشته می شود . بسیاری از این بازی ها القاء کننده تخیلات
پرخاشگرانه وعادی نشان دادن خشونت و پرخاشگری است . کودکان و نوجوانان به
راحتی با الگو قرار دادن شخصیت های بازی ، ستیزه جوئی ، کینه جویی ، خشونت ،
جرم و بزه را تقلید می کنند . اضطراب ، ترس ، بروز تیک های عصبی و یادگیری
مسائل غیر اخلاقی از دیگرآثار مخرب این بازی ها است .
آسیب های فرهنگی : در یک نگاه سطحی هر نوع بازی اعم ازبازی های رایانه ای
وسیله ای برای سرگرمی و گذراندن فراغت است . ولی کارکرده پنهان و نهفته آن
انتقال فرهنگ می باشد . آثار فرهنگی این بازی ها به گونه ای است است که دیگر
نمی توان ان را فقط به عنوان یک وسیله گذران اوقات فراغت دانست . بازی از هرجا
که بیاید و در هر جا که ریشه داشته باشد ، فرهنگ همان جا را به همراه دارد . بیشتر
بازی های رایانه ای در کشور هایی تولید می شود که می خواهند هنجارهای خاصی را
به کودکان و نوجوانان دیگر کشورها القاء کنند ، که با ارزشهای فرهنگی و جامعه
خودشان نا سازگار میباشد .
گر چه تحقیقات گسترده ای در مورد کارکردهای بازی های رایانه ای در دنیا انجام گرفته
یا در حال انجام است ولی متاسفانه با وجود زیرساخت ها و باورهای مذهبی در کشور
ما هنوز تولیدات محتوایی در این زمینه پاسخگوی نیازهای جامعه هدف این بازی ها
نیست و لازم است مسئولین ،کارشناسان ، والدین مداخله کند و بازی های رایانه ای را
وسیله ای برای پیشرفت و خلاقیت تبدیل کرده و از آثار مخرب آن بکاهند .
نویسنده : هادی باشتنی
عضو سازمان نظام روانشناسی و مشاوره جمهوری اسلامی ایران