مرمت رباط عرب ها ۲ میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان سرمایه می خواهد

کاروان سرای تاریخی سبزوار؛ متروکه و فرسوده

میلاد کلاته

کاروان سرای تاریخی شهر سبزوار معروف به رباط عرب ها با تخریب بیش از ۴۰ درصدی بنا به دلیل  اجرانشدن  پروژه احیا و مرمت در معرض فرسایش شدید و متروکه شدن است. شهرستان سبزوار به دلیل داشتن بیش از ۹۰۰ اثر تاریخی و تمدن بیش از ۶ هزار ساله یکی از مناطق تاریخی مستعد کشور برای رونق گردشگری و جذب گردشگر داخلی و خارجی است. در محدوده خیابان بیهق غربی شهر سبزوار بعد از چهارراه بازار روز کاروان سرایی مربوط به دوره صفویه وجود دارد که  از نوع چهار ایوان و چهار اصطبلی با حیاط مرکزی است. این کاروان سرا شاهد وقایع و اتفاقات تاریخی بسیاری در سبزوار بوده است و بنای آن به شماره ۱۶۶۱ در فهرست آثار تاریخی به ثبت رسیده است. بیش از ۴۰درصد  کاروان سرای شهر سبزوار در معرض فرسایش شدید و در آستانه متروکه شدن قرار گرفته است. احیای این کاروان سرا در شرایط فعلی بیش از ۲ میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان هزینه دارد که به دلیل نبود سرمایه گذار امکان مرمت و احیای آن فراهم نشده است.

نگاهی به اهمیت تاریخی کاروان سرای عرب ها

کارشناس باستان شناسی میراث فرهنگی با اشاره به شناسنامه اثر تاریخی کاروان سرای عرب ها اظهار کرد: رباط تاریخی شهرسبزوار موسوم به عرب ها از  کاروان سراهای معروف به رباط شاه عباسی و  به جا مانده از دوره صفویه است که در محدوده خیابان بیهق غربی سبزوار و در بافت قدیم این شهر قرار دارد. محمد عبدا…‌زاده با بیان این که این کاروان سرا از نوع چهار ایوانی و دارای چهار اصطبل یا شتر خان با حیاط مرکزی است، افزود: هنگام نقل و انتقالات قدرت سیاسی از بلبک به صدام حسین در عراق، گروهی از ایرانیان مقیم این کشور به جرم ایرانی بودن از عراق اخراج  و در شهرهای ایران ساکن می‌شوند و از آن گروه تعدادی به سبزوار می آیند که به دستور حکومت وقت در این رباط ساکن می شوند و به مرور زمان  به رباط عرب ها معروف می شود. وی ادامه داد: رباط عرب ها از موقوفات حاج عبدالصانع فصیحی است ، او از سبزوار تا مشهد مقدس هفت کاروان سرا می سازد و مدرسه علمیه فصیحیه که حاج ملا هادی سبزواری در آن جا تدریس می کرده و این کاروان سرا از موقوفات آن مرحوم است. این کارشناس میراث فرهنگی تصریح کرد: این کاروان سرا در دوران قاجاریه توسط ابراهیم شریعتمدار مرمت و به نام «شریعتمدار» معروف می‌شود، به مرور زمان بعد از ساکن شدن عرب ها نام این مکان از سر زبان ها می افتد و کلمه عرب ها جایگزین نام شریعتمدار می شود. عبدا… زاده با اشاره به این که قبل از واگذاری رباط عرب ها، این مکان در دست ژاندارمری بوده و جنازه های گل ممد و یارانش که در شاهکار ادبی کلیدر به صورت رمان توصیف شده،  در شمال این مکان به معرض نمایش گذاشته می شود، گفت: این بنا با شماره ۱۶۶۱ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است اما به دلیل رعایت وجهه ملی،  به نام رباط شهر به ثبت ملی رسیده است اما با این حال شاهد بی مهری  به این کاروان سرای تاریخی از طرف اداره اوقاف بوده ایم. وی با اشاره به ضرورت  مرمت و احیای فوری آن، تاکید کرد: راهبرد و راهکار زنده سازی این رباط را اداره اوقاف شهرستان سبزوار از طریق صندوق احیای کشور با تفاهم نامه ای به مزایده بگذارد تا با جذب سرمایه گذار بنا احیا شود.

 بیش از ۴۰ درصد کاروان سرا در معرض فرسایش شدید است

مدیر پایگاه میراث فرهنگی شهر تاریخی سبزوار نیز با بیان این که مالکیت کاروان سرای سبزوار یا همان رباط عرب ها بر عهده اداره اوقاف و امور خیریه سبزوار است، اظهار کرد: تصمیم گیرنده بحث های حقوقی آن نیز اداره اوقاف سبزوار است و اداره میراث فرهنگی این شهرستان تنها بحث نظارت بر این کاروان سرا را  دارد. محمد برآبادی افزود: اکنون طرح مرمت این کاروان سرا در قالب واگذاری تهیه شده است یعنی باید بخش خصوصی به موضوع ورود  کند مثل کاروان سراهای مهر یا دیگر کاروان سراها و بخش دیگر کاربری است. وی درباره چالش های پیش روی کاروان سرای تاریخی سبزوار برای احیا و مرمت، بیان کرد: مشکل اصلی ما این است که یک شرکت خصوصی چند سال قبل برای مرمت کاروان سرا ورود کرد اما به این دلیل که اوقاف سبزوار نتوانست دو سه فضای مربوط به کاروان سرا را تخلیه کند و تحویل دهد ،قرارداد فسخ شد. مدیر پایگاه میراث فرهنگی شهر تاریخی سبزوار با تاکید بر این که اکنون برای مرمت بنا نیاز به ورودبخش  خصوصی داریم و مشکلی برای واگذاری بنا از سوی میراث فرهنگی و اداره اوقاف سبزوار وجود ندارد، تصریح کرد: با توجه به شرایط اقتصادی کشور بخش خصوصی برای مرمت بنا ورود نمی کند و سرمایه گذار برای سرمایه گذاری در این بنا رغبتی ندارد. برآبادی ادامه داد: متاسفانه بحث تخریب بنا وجود دارد و مدت  زیادی است که این بنای تاریخی متروکه رها شده است و در کاروان سرا بسته است و هیچ گونه استفاده ای از آن نمی شود و به مرور نیز روند تخریب آن  بیشتر می شود. وی در پاسخ به یکی ازسوالات درباره این که چه میزان از این کاروان سرا تخریب شده است؟ گفت: حدود ۴۰ درصد از بنا در معرض فرسایش شدید است و به خصوص در ضلع جنوبی آن امکان تخریب  وجود دارد و آسیب زیادی دیده ، دو سه سرمایه گذار برای این کاروان سرا مراجعه کرده اند و به همراه اداره اوقاف سبزوار در حال مذاکره هستیم ولی فعلا به نتیجه خاصی نرسیده است.

ورود سرمایه گذار تنها راهکار احیا و مرمت بنا

مدیر پایگاه میراث فرهنگی شهرتاریخی سبزوار لازمه احیا و مرمت کاروان سرای تاریخی عرب ها را تنها ورود سرمایه گذار دانست و افزود: برآورد هزینه ای که برای مرمت کاروان سرای عرب ها کرده بودیم مربوط به یک سال و نیم گذشته است و درآن زمان حدود ۴۰۰ تا ۵۰۰ میلیون تومان مجموع هزینه مرمت این بنا بود اما اکنون بیش از ۲ میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان برای مرمت بنا نیاز است و حدود یک سال تا یک سال و نیم مرمت بنا نیاز به زمان دارد. برآبادی با اشاره به ویژگی های خاص تاریخی ترین کاروان سرای شهر سبزوار برای ورود سرمایه گذاران، گفت: در طرحی که از سوی شورای فنی اداره کل میراث فرهنگی خراسان رضوی و پایگاه شهر تاریخی به عنوان مجموعه اقامتی و پذیرایی تعریف شده ، با همین کاربری نیز پیش می رود. وی ادامه داد: قرار گرفتن در مرکز شهر سبزوار یکی از مهم ترین ویژگی های این کاروان سراست که برای مسافران و گردشگران به لحاظ پذیرایی و اقامتی و برای شهروندان سبزواری موقعیت خوبی دارد. مدیر پایگاه میراث فرهنگی شهر تاریخی سبزوار با اشاره به این که در سبزوار فضاهای این چنینی با شیوه سنتی برای شهروندان کم داریم، تصریح کرد: در بیشتر بناها که می خواهیم به بخش خصوصی واگذار کنیم مشکل اساسی نبود پارکینگ است اما در کاروان سرای تاریخی عرب ها مشکل پارکینگ نداریم. برآبادی این بنای تاریخی را قدیمی ترین کاروان سرای شهر سبزوار دانست و گفت: این کاروان سرا در مسیر جاده ابریشم و جاده قدیم سبزوار است و تنها به دلیل شرایط اقتصادی سرمایه گذاران راغب به سرمایه گذاری برای احیای آن نیستند. وی با اشاره به وجود ۱۱ کاروان سرا در منطقه سبزوار  افزود: از این تعداد تنها در داخل شهر سبزوار کاروان سراهای عرب ها، فرامرزخان، زعفرانیه، سرپوش، صالح آباد و سنگ کلیدر را داریم و همچنین ۹ سرا هم مانند سرای اولیا، حقیران و دودر و پنبه ای ها در داخل شهر سبزوار وجود دارد. مدیر پایگاه میراث فرهنگی شهر تاریخی سبزوار با بیان این که امسال هزینه ای برای مرمت کاروان سرا و سراهای شهر سبزوار نداشته ایم و تنها برای مرمت کاروان سرای زعفرانیه سبزوار اعتبار تخصیص یافته است، افزود: برای مرمت کاروان سرای زعفرانیه سبزوار هرسال ۱۰۰ تا ۱۵۰ میلیون تومان اختصاص داده می شود. 

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *